Teneffüslerde yaşanan davranış sorunlarının ders ortamının düzenini ve verimliliğini doğrudan etkilediği bilinen bir gerçektir. Ders zili çaldığında sınıfa öfkeli ya da ağlayan bir öğrenci girdiğinde planladığınız dersin akışını başlatmak çoğu zaman mümkün olmaz. Çünkü bu tür bir durum, diğer öğrencilerin dikkatini anında dağıtır ve sınıfın odağını başka bir yöne çeker. Sorun o an için görmezden gelinse bile öğrencilerin derse yönelik ilgisi ve dikkati belirgin biçimde azalır. Özellikle kalabalık sınıflarda bu tür sorunlar daha sık yaşanır ve öğretim sürecinde kopukluklara neden olur. Gün içinde tekrar eden bu davranış problemleri hem okul zamanının verimli kullanılmasını engeller hem de öğretim dışı konulara gereksiz enerji harcanmasına neden olur.
Sorunun temeline inildiğinde, bu tür davranış problemlerinin çoğunlukla çocukların serbest zamanlarını nasıl değerlendireceklerini bilmemelerinden kaynaklandığı görülür. Çocuklar okula başladıkları andan itibaren ağırlıklı olarak öğretim odaklı bir sürecin içine girerler. Dersler, ödevler ve sınavlar üzerine planlamalar yapılır; ancak teneffüsler, genellikle serbest zaman dilimleri olarak kabul edilir ve bu nedenle ihmal edilir. Öğretmenler de bu zaman aralıklarını çoğunlukla öğretmenler odasında, öğrencilerden bağımsız şekilde geçirir. Böylece grup içinde nasıl davranması gerektiğini tam olarak kestiremeyen çocuklar arasında çatışmaların yaşanması kaçınılmaz hâle gelir. Bu sorunlar da çoğu zaman, ders ziliyle birlikte sınıf ortamına taşınır.
Bu nedenle, çocuklara serbest zamanlarını nasıl geçireceklerini öğretmek, davranış problemlerinin önemli ölçüde azalmasına katkı sağlayacaktır. Serbest zaman dilimlerinde yaşanan sorunları azaltmak ve öğrenciler arasında iletişim ile iş birliğini geliştirmek amacıyla uygulanabilecek bazı etkinlikler, bu sorunun çözümüne doğrudan destek sunabilir.
Bu noktada, kendi sınıf ortamımızda geliştirdiğimiz ve olumlu sonuçlarını gözlemlediğimiz bir uygulamayı paylaşmak istiyorum: “Etkinlik Kulüpleri.” Serbest zamanları daha anlamlı ve işlevsel hâle getirmeyi amaçlayan bu uygulama, belirli adımlara dayalı bir süreçten oluşuyor. Şimdi, bu süreci oluşturan temel aşamaları sırayla ele alalım.
1. Aşama: Öğrencilerin İlgi ve Yeteneklerinin Belirlenmesi
Uygulamanın ilk adımı, öğrencilerin ilgi alanlarını, becerilerini ve eğilimlerini tanımaya yönelik bir hazırlık sürecidir. Özellikle teneffüsler, bu tür gözlemler için doğal ve işlevsel zaman dilimleridir. Öğrencilerin boş zamanlarını nasıl değerlendirdiklerini izlemek hangi alanlara ilgi duyduklarına dair önemli ipuçları verir. Bu gözlemler sırasında alınan küçük notlar, öğrencilerin uygun kulüplere yönlendirilmesinde ve kulüp başkanlarının belirlenmesinde yol gösterici olur.
2. Aşama: İlk Kulübün Kurulması ve Öğrencilerin Sürece Dâhil Edilmesi
İkinci aşamada, öğretmen tarafından kurulan ilk kulüp öğrencilere tanıtılır. Bu kulüp, öğrencilerin hâlihazırda ilgi duydukları ve aktif oldukları bir alanda olmalıdır. Böylece uygulamanın benimsenmesi ve sürece katılım daha kolay hâle gelir. Örneğin, bir kitap kulübü kurulabilir. Birinci aşamadaki gözlemlere dayanarak bir öğrenci kulüp başkanı olarak seçilir ve kulüp faaliyetleri hakkında konuşulur. Bu ilk kulüp, uygulamanın tanıtılması açısından kritik öneme sahiptir. Bu aşamada kulüp sayısını artırmaktan çok öğrencilerin mevcut kulübe aktif katılım göstermesi hedeflenir. Ayrıca öğretmenin de bu kulübe üye olarak katılması, öğrencilerin motivasyonunu olumlu yönde etkiler. Sürecin başında öğretmenin kulüp başkanlarıyla düzenli görüşmeler yaparak etkinlik önerilerinde bulunması yararlı olacaktır.
3. Aşama: Kulüp Sayısının Artırılması ve Etkinliklerin Çeşitlendirilmesi
Bu aşamada, öğrencilerden alınan geri bildirimler ve öğretmenin yaptığı gözlemler doğrultusunda kulüp sayısı artırılır. Matematik, origami, güzel yazı, resim, şiir, zekâ oyunları, satranç, müzik, gazete, pano, iyilik, gezi, meslekler, oyun, piyano gibi farklı alanlarda kulüpler oluşturulabilir. Öğrencilere birden fazla kulübe katılabilecekleri vurgulanır. Öğretmen, tüm kulüplerin doğal üyesi olarak kulüp başkanlarıyla serbest zamanlarda bir araya gelir; etkinliklerin geliştirilmesi ve çeşitlendirilmesi konusunda fikir alışverişinde bulunur. Öğrenciler de gerek öğretmenlerinden gerek ailelerinden aldıkları önerileri değerlendirip arkadaşlarıyla paylaşırlar..
4. Aşama: Ortaya Ürün Koyma ve Performans Geliştirme
Son aşamada, öğrencilerin yürüttükleri kulüp faaliyetleri doğrultusunda bir performans sergilemeleri ya da somut bir ürün ortaya koymaları beklenir. Bu ürün ya da etkinlik, öğrencinin süreç boyunca kazandığı deneyimi ve gelişimi yansıtmalıdır. Öğrenciler, ulaştıkları seviyeyi gösterecek sunumlar, sergiler, gösteriler ya da yayınlar planlarlar.
Uygulamanın Sınıf Ortamına Yansımaları
Uygulamaya, öğrencilerin serbest zamanlarını daha verimli kullanmalarını sağlamak ve birlikte etkili zaman geçirme becerilerini geliştirmek amacıyla başlamıştık. Ancak sürecin çıktıları, başlangıçtaki beklentilerimizin çok ötesine geçti. Sınıf ortamına, planladığımızdan daha kapsamlı ve kalıcı katkılar sundu. Gözlemlediğimiz kazanımlar şu şekilde özetlenebilir:
- Öğrenciler, serbest zamanlarında ilgilendikleri konulara yöneldikçe bu alanlardaki bilgilerini derinleştirdiler.
- İlgi alanlarında çalışmak özgüvenlerini artırdı. Bu artış, öğretim faaliyetlerine daha istekli ve aktif katılım olarak sınıf ortamına yansıdı.
- Daha önce iletişim kurmadıkları arkadaşlarıyla ortak ilgi alanları üzerinden bağ kurmaya başladılar. Bu da sınıf içi etkileşimi ve sosyal uyumu güçlendirdi.
- Teneffüsler, amaçsız ve dağınık etkinlikler yerine planlı ve yapıcı faaliyetlerle geçmeye başladı.
- Akran öğretimi kendiliğinden gelişti. Öğrenciler, birbirlerinden öğrenebileceklerini deneyimledi ve bu durum karşılıklı saygıyı artırdı.
- Kulüp çalışmaları kapsamında kitap ve gazete çıkardık, geziler düzenledik, şiir, fıkra ve müzik dinletileri hazırladık, tiyatro gösterileri sahneledik ve çeşitli yarışmalara katıldık. Öğrenciler bu etkinliklerin planlanmasında aktif rol alarak girişimcilik becerilerini geliştirdiler.
- Teneffüslerde planlı faaliyetlerle meşgul olan öğrenciler, sınıfa daha dingin ve odaklanmış biçimde döndüler. Böylece ders ortamına taşınan sorunlar belirgin biçimde azaldı.
Serbest zamanların yapılandırılmasıyla elde edilen kazanımlar, sınıf içi davranışların yalnızca sonuçlarıyla değil, nedenleriyle de ilgilenilmesi gerektiğini göstermektedir. Davranış problemleri, çoğu zaman boşlukta geçen zamanların ve yönsüz ilişkilerin bir sonucudur. Bu anlamda, öğrencilerin birlikte ve anlamlı biçimde zaman geçirmesini destekleyen her uygulama, yalnızca teneffüs düzenini değil, sınıf iklimini de olumlu yönde dönüştürmektedir. Etkinlik Kulüpleri, öğretim sürecinin dışında değil, onunla iç içe geçmiş bir sınıf yönetimi yaklaşımı olarak değerlendirilmelidir.
Yorumlar
Yorum Gönder