Harfleri Öğrettik, Peki Kitap Okumayı?

 

Harf öğretiminin tamamlanmasıyla başlayan kitap okuma süreci çocuklar için yeni bir dönemin başlangıcıdır. Bu dönem, öğretmenler ve aileler tarafından çoğu zaman göz ardı edilir. Harfleri tanıyıp okumaya başlayan çocukların kitaplarla kendi başlarına ilerleyebilecekleri düşünülür. Böylece çocukların kitapla kuracakları ilk bağ plansız ve gelişigüzel bir sürece bırakılır. Okuma becerisini geliştirmek amacıyla çocuklara sürekli yeni kitaplar sunulur. Bu süreç çoğunlukla yalnızca nicelik üzerinden değerlendirilir; içerikle kurulan bağ ise ihmal edilir. Planlı bir okuma öğretimi yürütülmeden atılan bu adımlar çocukların kitaplarla sağlıklı bir ilişki kurmasını engeller.

Çocukların kitap okumayı öğrenmeleri için öğretmen ve aile desteği kaçınılmazdır. Ancak bu desteğin etkili olabilmesi, kitapların içeriğini bilen yetişkinlerin varlığına bağlıdır. Çocuk kitaplarını gerçekten okuyan bir yetişkin yalnızca rehberlik etmekle kalmaz; çocuğun kitapla kuracağı ilişkiyi yönlendirir, anlamı derinleştiren sorularla okuma sürecini zenginleştirir.

Kitap içeriklerine hâkim olunmadığında çocuklara yöneltilecek sorular sınırlı kalır. "Metnin kahramanı kimdir, olay nerede geçiyor, olay ne zaman olmuştur?" gibi temel sorularla yetinilir. Bu tür sorular çocukla kitap arasında anlamlı bir etkileşim kurmaz. Daha çok kitabın okunup okunmadığını denetlemeye yarar. Kitabın nasıl okunması gerektiği konusunda bir rehberlik sunmaz. Süreç bu şekilde devam ettiğinde çocuklarda zamanla kitaplara karşı ilgisizlik gelişir.

Çocuklar, sorulan sorular aracılığıyla bir kitabın nasıl okunması gerektiğini öğrenirler. Bu nedenle kitap okuma sürecinde yöneltilen sorulara dikkat edilmelidir. Sorular çocuğun kitapla bağ kurmasını destekleyecek şekilde seçilmeli ve sohbet ortamı oluşturmalıdır. Çocuk bu süreçte kontrol edildiğini hissetmemeli, kitapla özgürce ilişki kurabilmelidir.

Çocukla kitap arasında etkileşim sağlamak için giriş cümlesi öğretmen ya da ebeveyn tarafından yapılmalıdır. Bu giriş kitabın içeriğini hatırlatmalı ve sohbeti başlatacak bir zemin hazırlamalıdır. Ardından sorulacak sorular çocuğun düşüncelerini ifade edebileceği şekilde kurgulanmalıdır. Örneğin, "Martıya Uçmayı Öğreten Kedi" kitabı üzerinden, "Ölmek üzere olan martı yumurtasını bir kediye emanet etmek istiyor, bu kararı doğru mudur?", "Kedinin küçük martı için yaptıkları yeterli midir, başka neler yapılabilirdi?" gibi sorular yöneltilebilir. Soruların yapısı incelendiğinde çocuk kitapları okuyan bir yetişkinin etkileşimli bir okuma sürecinde ne kadar önemli bir rol üstlendiği açıkça görülür.

Çocukların kitaplarla kuracağı ilişki rastlantılara bırakılamayacak kadar değerlidir. Kitap okuma süreci yalnızca bir alışkanlık değil, düşünme ve anlam kurma biçimidir. Bu süreci yönlendirecek olan çocuk değil, onu kitaplarla buluşturacak bilinçli yetişkinlerdir. Çocuk kitaplarına uzaktan bakan, içeriklerine nüfuz etmeyen her yetişkin, çocuğu kitaplarla baş başa bırakır ve bu süreci tek başına deneyimlemesini bekler. Sağlıklı bir kitap sevgisi, çocuğun yanında kitabı tanıyan, anlayan ve ona rehberlik eden yetişkinlerle kurulabilir.