Kitap Seçiminde Denge: Yetişkin Rehberliği ve Çocuk Tercihleri

 

Harf öğretiminin tamamlanmasıyla birlikte öğrencilerin kitaplarla ilişkisi yeni bir aşamaya geçmektedir. Bu süreçte yapılacak kitap seçimi, çocuğun ileriki okuma alışkanlıklarının oluşmasında belirleyici bir rol oynamaktadır. Kitapların çocuklar tarafından seçilmesi, okuma motivasyonunu ve kitaba karşı merakı artırmak açısından önemli olsa da bunun her zaman mümkün olmadığı bilinmektedir. Özellikle küçük yerleşim yerlerinde, nitelikli çocuk kitaplarına erişimin kısıtlı olması, çocukların kendi seçimlerini yapabilmelerini güçleştirmektedir. Bu nedenle kitap seçiminde yetişkinlerin, bilinçli ve yönlendirici bir rol üstlenmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda, başlangıçta kitap seçiminin yetişkin rehberliğinde yapılması daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Ancak burada yetişkinin rolü, rastgele ya da kişisel tercihlerden öte çocuk edebiyatı konusunda donanımlı ve bilinçli bir okuyucu olarak hareket etmekle ilgilidir. Özellikle öğretmenlerin bu süreçte belirleyici olması, ailelerin kitap seçiminde sağlıklı bir rehberlik almasını sağlayacaktır. Öğretmenlerin nitelikli kitapları tanıyıp seçebilmesi, çocuk kitabının temel özelliklerini bilmesine bağlıdır. Bunun için çocuk edebiyatı alanındaki eserlerin düzenli olarak takip edilmesi, bu alanda kendini ispatlamış yazar ve yayınevlerinin tanınması önem taşımaktadır. Bu bilinç ve hazırlık olmaksızın, yetişkin tarafından yapılan kitap seçimi rastlantısal olmaktan öteye geçemeyecektir.

Kitap seçiminde yetişkin rehberliği başlangıçta gerekli olsa da bunun sürekli hâle gelmesi, çocukların okuma motivasyonunu olumsuz yönde etkileyebilir. Sürekli başkaları tarafından yönlendirilen çocukların zamanla kitaplara karşı ilgisizleşmeleri kaçınılmazdır. Bu nedenle öğretmen veya ebeveynlerin temel hedefi, çocuklarda bağımsız bir kitap seçme alışkanlığı geliştirmek olmalıdır. Birinci sınıftan itibaren öğrencilerin kitap seçim süreçlerine aktif katılımı sağlanmalı, yapılacak çeşitli etkinliklerle çocukların kendi zevkleri ve ilgileri doğrultusunda nitelikli kitapları tercih edebilme becerisi kazanmaları desteklenmelidir.

Kitap Seçim Kültürü Oluşturmak İçin Neler Yapılabilir?

Sınıf Panolarıyla Etkileşimi Artırmak 

Öğrencilerin severek okudukları kitaplar, kısa açıklamalar ve görseller eşliğinde sınıf panosunda tanıtılır. Böylece öğrencilerin kitapları fark etmeleri ve ilgilerini çeşitlendirmeleri desteklenir.

Kitap Sunumları ile İlgi Uyandırmak 

Sınıfta düzenli olarak yapılan kitap tanıtımlarıyla öğrencilerin ilgisini çeken eserler belirlenebilir. Öğrencilerden bu kitapları listelemeleri istenir ve ailelerle paylaşılarak satın alımlarda öncelik sağlanır. 

Kitap Tanıtım Videoları Çekmek 

Öğrenciler, okudukları ve beğendikleri kitaplar hakkında kısa videolar hazırlayabilir. Bu videoların sınıfta izlenmesiyle kitaplara yönelik merak ve paylaşım ortamı yaratılır. 

Yazarlarla Online Buluşmalar Düzenlemek 

Sınıfça sevilen kitapların yazarlarıyla dijital ortamda söyleşiler yapılabilir. Bu etkinlikler, öğrencilerin kitapların yazım hikâyelerini öğrenerek edebiyatla daha derin bir bağ kurmasını sağlar. 

Kitap Etkinliklerine Katılmak 

Okul veya il çapında gerçekleşen kitap fuarı, imza günü gibi etkinliklere sınıf olarak katılım sağlanabilir. Bu tür etkinlikler öğrencilerin sosyal ve kültürel açıdan kitaplarla ilişki kurmalarını kolaylaştırır. 

Çevrimiçi Kitap Yorumlarını İncelemek 

Ailelerin çocuklarıyla birlikte kitap satış sitelerinde önerilen eserlerin yorumlarını okumaları teşvik edilir. Böylece çocuklar kitap seçiminde eleştirel ve bilinçli bir bakış açısı kazanır. 

Sınıf Kitaplığını Tür Çeşitliliği ile Zenginleştirmek 

Sınıf kitaplığı, farklı yazı türlerinden (şiir, hikâye, biyografi, masal, fıkra, karikatür vb.) eserlerle zenginleştirilerek, öğrencilerin farklı türleri keşfedip kendi zevklerine göre seçim yapabilmeleri sağlanır. 

Çocukların kitaplarla kurduğu ilişkiyi şekillendiren temel faktörlerden biri de doğru zamanda yapılan bilinçli kitap seçimleridir. İlk aşamada yetişkin rehberliğinin gerekli ve kaçınılmaz olduğu bu süreçte, nihai hedef, çocukların kendi seçimlerini bağımsız ve bilinçli şekilde yapabilme yeteneğini geliştirmektir. Çocukların kitap seçimini yönlendiren öğretmenlerin ve ailelerin bu alanda göstereceği duyarlılık, uzun vadede okuma kültürünün gelişmesinde belirleyici rol oynayacaktır. Unutulmamalıdır ki nitelikli kitaplarla doğru zamanda buluşan bir çocuk, yalnızca okuma alışkanlığı kazanmakla kalmaz, yaşam boyu sürdüreceği anlamlı bir keşif yolculuğuna da ilk adımını atmış olur.